6 Thao tác lập luận trong văn nghị luận là gì? Yêu cầu năng lực văn học cần đạt ở cấp trung học cơ sở là gì?

Nội dung chính

• 6 Thao tác lập luận trong văn nghị luận là gì? Ví dụ về thao tác lập luận trong văn nghị luận?
• Dấu hiệu nhận biết các thao tác lập luận trong văn nghị luận? Yêu cầu năng lực văn học cần đạt ở cấp trung học cơ sở là gì?
• Hành vi ứng xử, trang phục của học sinh trung học cơ sở được quy định như thế nào?

6 Thao tác lập luận trong văn nghị luận là gì? Ví dụ về thao tác lập luận trong văn nghị luận?

(1) Thao tác lập luận chứng minh

- Mục đích: Làm rõ và chứng minh tính đúng đắn, hợp lý của quan điểm, giúp người đọc hiểu và tin tưởng vào vấn đề được nêu ra.

- Yêu cầu:

+ Phải đưa ra các bằng chứng xác thực, đáng tin cậy.

+ Chọn dẫn chứng phải phù hợp, rõ ràng và thuyết phục.

+ Dẫn chứng phải được sắp xếp logic và có liên kết chặt chẽ.

- Ví dụ: Bài thơ "Chiều tối" của Hồ Chí Minh mang đậm vẻ đẹp cổ điển. Điều này được thể hiện qua thể thơ thất ngôn tứ tuyệt cô đọng, hàm súc và những hình ảnh thơ như cánh chim, chòm mây rất quen thuộc trong thơ cổ điển.

(2) Thao tác lập luận giải thích

- Mục đích: Giúp người đọc hiểu rõ, sâu sắc hơn về vấn đề, tư tưởng hay đạo lý đang được giải thích.

- Yêu cầu:

+ Cung cấp lý lẽ giải thích đầy đủ, rõ ràng.

+ Trình bày vấn đề một cách dễ hiểu, dễ tiếp nhận.

+ Cần có ví dụ minh họa hợp lý để người đọc dễ dàng hình dung.

- Ví dụ: Khái niệm “tự do” không chỉ là quyền làm những gì mình muốn, mà còn là sự tôn trọng quyền tự do của người khác. Tự do là khi hành động của chúng ta không làm tổn hại đến người xung quanh.

(3) Thao tác lập luận phân tích

- Mục đích: Làm rõ các đặc điểm, mối quan hệ bên trong và bên ngoài của đối tượng để người đọc nhận thức sâu sắc về đối tượng đó.

- Yêu cầu:

+ Cần chia tách đối tượng thành các yếu tố rõ ràng, hợp lý.

+ Phân tích từng yếu tố một cách chi tiết nhưng phải đảm bảo tính toàn vẹn, không tách rời đối tượng.

+ Phân tích phải mạch lạc, logic.

- Ví dụ: Khi phân tích bài thơ "Đoàn thuyền đánh cá", chúng ta cần chú ý đến thể thơ, hình ảnh thiên nhiên và hình ảnh con người lao động, từ đó hiểu được thông điệp về vẻ đẹp của lao động và sự gắn kết với thiên nhiên.

(4) Thao tác lập luận bình luận

- Mục đích: Đưa ra quan điểm cá nhân về một vấn đề, hiện tượng trong cuộc sống hay văn học, thuyết phục người đọc tán thành quan điểm đó.

- Yêu cầu:

+ Cần trình bày rõ ràng hiện tượng, vấn đề được bình luận.

+ Phải bày tỏ quan điểm rõ ràng về vấn đề đó.

+ Đưa ra lý lẽ và dẫn chứng để thuyết phục người đọc.

- Ví dụ: Mạng xã hội mang lại nhiều lợi ích như kết nối con người, mở rộng mối quan hệ, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ, đặc biệt là khi chúng ta sử dụng quá mức. Do đó, chúng ta cần sử dụng mạng xã hội một cách hợp lý để không ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý.

(5) Thao tác lập luận so sánh

- Mục đích: Làm sáng rõ sự khác biệt và tương đồng giữa các đối tượng, giúp người đọc hiểu rõ đặc điểm của từng đối tượng.

- Yêu cầu:

+ Các đối tượng so sánh phải đặt trong cùng một bình diện, đánh giá trên những tiêu chí giống nhau.

+ Phải nêu rõ quan điểm cá nhân trong quá trình so sánh.

+ Cần làm rõ được sự khác biệt hoặc tương đồng để người đọc có cái nhìn toàn diện.

- Ví dụ: Chí Phèo trong tác phẩm của Nam Cao và những nhân vật như chị Dậu trong "Tắt đèn" hay lão Hạc trong "Lão Hạc" đều phản ánh những người nông dân khốn khổ. Tuy nhiên, Chí Phèo là biểu tượng của sự tha hóa, còn chị Dậu và lão Hạc lại mang hình ảnh của những người nông dân hiền lành nhưng bị áp bức.

(6) Thao tác lập luận bác bỏ

- Mục đích: Làm rõ những quan điểm sai lệch và bảo vệ quan điểm của mình, thuyết phục người đọc hiểu và đồng tình với ý kiến đúng đắn.

- Yêu cầu:

+ Cần đưa ra lý lẽ sắc bén và chứng cứ vững vàng để bác bỏ quan điểm sai lệch.

+ Phải giữ thái độ khách quan và bình tĩnh khi bác bỏ.

+ Cần chỉ ra được những sai sót, vấn đề trong quan điểm bị phản bác.

- Ví dụ: Nhiều người cho rằng nhịn ăn là cách giảm cân hiệu quả, nhưng thực tế, nhịn ăn không chỉ gây thiếu hụt năng lượng mà còn khiến cơ thể rơi vào trạng thái mệt mỏi, không thể tiêu hóa chất béo hiệu quả. Việc giảm cân bền vững cần có chế độ ăn uống khoa học và luyện tập hợp lý.

Thông tin chỉ mang tính chất tham khảo!

6 Thao tác lập luận trong văn nghị luận là gì? Dấu hiệu nhận biết các thao tác lập luận trong văn nghị luận? (Hình từ Internet)

Dấu hiệu nhận biết các thao tác lập luận trong văn nghị luận? Yêu cầu năng lực văn học cần đạt ở cấp trung học cơ sở là gì?

(1) Thao tác lập luận chứng minh

- Dấu hiệu nhận biết:

+ Sử dụng các dẫn chứng cụ thể, ví dụ, dữ liệu thực tế hoặc số liệu xác thực để làm rõ vấn đề.

+ Các cụm từ như: "theo nghiên cứu," "ví dụ như," "số liệu cho thấy," "có thể thấy qua."

- Ví dụ: "Theo nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi năm có khoảng 8 triệu người chết vì ô nhiễm không khí. Điều này chứng minh rằng ô nhiễm môi trường là một vấn đề nghiêm trọng cần phải giải quyết ngay lập tức."

(2) Thao tác lập luận giải thích

- Dấu hiệu nhận biết:

+ Các từ ngữ chỉ sự giải thích như: "có nghĩa là," "được hiểu là," "cụ thể là," "nói một cách đơn giản."

+ Nội dung tập trung vào việc làm rõ khái niệm, hiện tượng hoặc vấn đề.

- Ví dụ: "Lòng yêu nước có thể hiểu là tình cảm sâu sắc đối với đất nước, là sự quan tâm đến sự phát triển và thịnh vượng của đất nước, qua đó thể hiện trách nhiệm của mỗi người."

(3) Thao tác lập luận phân tích

- Dấu hiệu nhận biết:

+ Tách đối tượng thành các bộ phận, yếu tố để làm rõ đặc điểm hoặc mối quan hệ giữa các phần.

+ Sử dụng các từ ngữ như: "phân tích," "chia thành," "các yếu tố," "mối quan hệ giữa."

- Ví dụ: "Phân tích nhân vật Chí Phèo trong tác phẩm của Nam Cao: Chí Phèo là một nạn nhân của xã hội phong kiến, được tạo nên từ sự bế tắc trong cuộc sống và sự tha hóa do hoàn cảnh."

(4) Thao tác lập luận bình luận

- Dấu hiệu nhận biết:

+ Sử dụng các từ ngữ mang tính đánh giá như: "quan trọng là," "cần chú ý," "đáng lưu ý," "gây ảnh hưởng."

+ Nội dung thể hiện quan điểm cá nhân hoặc nhận xét về một vấn đề.

- Ví dụ: "Quan trọng là chúng ta phải bảo vệ môi trường không chỉ cho hôm nay mà còn cho các thế hệ tương lai. Điều này đòi hỏi mỗi cá nhân phải hành động ngay từ bây giờ."

(6) Thao tác lập luận so sánh

- Dấu hiệu nhận biết:

+ Dùng các từ ngữ chỉ sự đối chiếu như: "so với," "tương tự," "khác biệt," "trái lại," "nhưng."

+ Nội dung làm rõ sự giống nhau và khác biệt giữa các đối tượng.

- Ví dụ: "So với các nước phát triển, Việt Nam vẫn chưa hoàn thiện hệ thống giao thông công cộng. Tuy nhiên, trong những năm qua, chúng ta đã có những tiến bộ nhất định trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng."

(6) Thao tác lập luận bác bỏ

- Dấu hiệu nhận biết:

+ Sử dụng các từ ngữ mang tính đối kháng hoặc phủ định như: "tuy nhiên," "ngược lại," "mặc dù vậy," "thực tế," "không đúng."

+ Cung cấp lý lẽ, chứng cứ để phản bác quan điểm hoặc luận điểm sai lệch.

- Ví dụ: "Mặc dù nhiều người tin rằng việc nhịn ăn có thể giúp giảm cân nhanh chóng, nhưng thực tế, việc này không chỉ gây hại cho sức khỏe mà còn làm tăng cảm giác thèm ăn và dẫn đến việc ăn bù sau đó."

Thông tin chỉ mang tính chất tham khảo!

Yêu cầu năng lực văn học cần đạt ở cấp trung học cơ sở là gì?

Căn cứ quy định tại Mục IV Chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ Văn ban hành kèm theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT quy định yêu cầu năng lực văn học cần đạt ở cấp trung học cơ sở như sau:

- Nhận biết và phân biệt được các loại văn bản văn học: truyện, thơ, kịch, kí và một số thể loại tiêu biểu cho mỗi loại; phân tích được tác dụng của một số yếu tố hình thức nghệ thuật thuộc mỗi thể loại văn học; hiểu nội dung tường minh và hàm ẩn của văn bản văn học. Trình bày được cảm nhận, suy nghĩ về tác phẩm văn học và tác động của tác phẩm đối với bản thân; bước đầu tạo ra được một số sản phẩm có tính văn học.

- Ở lớp 6 và lớp 7: nhận biết được đề tài, hiểu được chủ đề, ý nghĩa của văn bản đã đọc; nhận biết được truyện dân gian, truyện ngắn, thơ trữ tình và thơ tự sự; kí trữ tình và kí tự sự; nhận biết được chủ thể trữ tình, nhân vật trữ tình và giá trị biểu cảm, giá trị nhận thức của tác phẩm văn học; nhận biết và phân tích được tác dụng của một số yếu tố hình thức và biện pháp nghệ thuật gắn với đặc điểm của mỗi thể loại văn học (cốt truyện, lời người kể chuyện, lời nhân vật, không gian và thời gian, vần, nhịp, hình ảnh và các biện pháp tu từ như ẩn dụ, hoán dụ, nói quá, nói giảm nói tránh).

- Ở lớp 8 và lớp 9: hiểu được thông điệp, tư tưởng, tình cảm và thái độ của tác giả trong văn bản; nhận biết được kịch bản văn học, tiểu thuyết và truyện thơ Nôm, thơ cách luật và thơ tự do, bi kịch và hài kịch; nội dung và hình thức của tác phẩm văn học, hình tượng văn học; nhận biết và phân tích được tác dụng của một số yếu tố hình thức và biện pháp nghệ thuật thuộc mỗi thể loại văn học (sự kết hợp giữa lời người kể chuyện và lời nhân vật, điểm nhìn, xung đột, luật thơ, kết cấu, từ ngữ, mạch cảm xúc trữ tình; các biện pháp tu từ như điệp ngữ, chơi chữ, nói mỉa, nghịch ngữ). Nhận biết một số nét khái quát về lịch sử văn học Việt Nam; hiểu tác động của văn học với đời sống của bản thân.

Hành vi ứng xử, trang phục của học sinh trung học cơ sở được quy định như thế nào?

Căn cứ Điều 36 Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học được ban hành kèm theo Thông tư 32/2020/TT-BGDĐT quy định như sau:

- Hành vi, ngôn ngữ, ứng xử của học sinh phải đúng mực, tôn trọng, lễ phép, thân thiện, bảo đảm tính văn hóa, phù hợp với đạo đức và lối sống của lứa tuổi học sinh trung học.

- Trang phục của học sinh phải chỉnh tề, sạch sẽ, gọn gàng, thích hợp với độ tuổi, thuận tiện cho việc học tập và sinh hoạt ở nhà trường. Tùy điều kiện của từng trường, hiệu trưởng có thể quyết định để học sinh mặc đồng phục nếu được nhà trường và Ban đại diện cha mẹ học sinh của nhà trường nhất trí.